Edilgen Ne Demek?

Edilgen Ne Demek?

Edilgen, Türkçe dilinde çok kullanılan bir gramer terimidir. Fiillerin çekimlenme durumlarından biridir ve bir eylemin nesnesinin eylemden etkilendiği durumu ifade eder. TDK'ya göre edilgen, "bir olayın ya da olma durumunun nesne edatıyla birlikte belirtilmesi" olarak tanımlanır.

Edilgen fiil yapısıyla cümle kurarken, eylemin gerçekleştiği kişi ya da şeyin etkilenme durumu ön plana çıkar. Fiilin gerçekleştirenini belirtmek ve olayı aktif olarak ifade etmek yerine, gerçekleşen eylemin bir nesnenin üzerinde meydana geldiğini vurgular. Bu nedenle, edilgen eylem, cümlenin öznesi değil nesnesi olarak kullanılır.

Bir cümlede edilgen fiil kullanıldığında, fiil genellikle "-l-" ekini alır ve zaman eklerine uygun biçimde çekimlenir. Edilgen fiilin nesnesi ise cümlenin başında ya da sonunda yer alabilir. Örneğin:

Örnek Cümleler:

1. Koltuklar her gün temizlenr. (temizlemek fiilinin edilgen hali)

2. Bu bina yeni boyanr. (boya fiilinin edilgen hali)

3. Araba bir anlık dikkatsizlik sonucu kazanr. (kazanmak fiilinin edilgen hali)

Edilgen yapı, cümleyi daha net ve anlaşılır hale getirir. Özellikle eylemin gerçekleştiği kişi ya da şey belirtilmek istenmediğinde, edilgen kullanmak yaygındır. Ayrıca, bir nesnenin eylemden etkilendiği durumları vurgulamak için edilgen yapısı da tercih edilebilir.

Edilgen yapının kullanıldığı bazı durumlar şunlardır:

1. Bir nesnenin bir başka nesne tarafından etkilenmesi durumu: "Bu olay bana anlatıldı."

2. Bir olayın genel olarak birçok kişi tarafından yaşanması durumu: "Bu kitap okunmalı."

3. Hatalı bir davranışın sonuçlarıyla karşılaşılması durumu: "Bu hatayla yüzleştirildi."

Edilgen yapının kullanımı dilin akıcılığını artırır ve anlatılan olay ya da durumu daha etkili bir şekilde ifade etmeye yardımcı olur. Ancak, bazı durumlar veya cümlelerde aktif yapı tercih edilerek daha doğru bir anlatım elde edilebilir.

Özet olarak, edilgen, Türkçe dilinde eylemin gerçekleştiği kişi ya da şeyin etkilenme durumunu vurgulayan bir gramer terimidir. Edilgen fiilin kullanıldığı cümlelerde, fiil nesneyi etkileyen kişi ya da şeyi ön plana çıkarır. Edilgen yapı, dilin akıcılığını artırır ve ifadelerin daha etkili bir şekilde anlatılmasını sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular

Edilgen, bir eylemin nesnesinin (objenin) eylemi yapan kişi tarafından etkilendiği anlamına gelen bir dil bilgisi terimidir. Edilgen cümlelerde eylemin nesnesi öne çıkar ve eylemi yapan kişi ikinci planda kalır.

Edilgen cümle oluşturmak için eylemin yapıldığı nesne cümle içinde özne haline gelir ve eylemi yapan kişi cümlede "tarafından" veya "ile" gibi edatlarla belirtilir. Örneğin "Oda temizlendi (nesne, özne haline gelmiş) tarafından temizlikçi tarafından" şeklinde bir edilgen cümle oluşturulabilir.

Edilgen cümlede eylem nesnesi öne çıkar ve eylemi yapan kişinin önemi azalır veya tamamen kaybolur. Aktif cümlede ise eylemi yapan kişi belirgin bir şekilde ortaya konur. Örneğin "Ali kitap okudu" aktif cümle iken "Kitap Ali tarafından (veya Ali'nin tarafından) okundu" edilgen cümledir.

Edilgen cümleler, eylemi yapan kişiyi gizlemek veya önemsizleştirmek istediğimiz durumlarda kullanılır. Ayrıca, eylemin gerçekleştiği nesnenin ön plana çıkarılmak istendiği durumlarda da edilgen cümleler tercih edilebilir.

Edilgen cümlelerde en sık kullanılan edatlar "tarafından" ve "ile"dir. "Tarafından", eylemin nesnesini yapan kişiyi belirtmek için kullanılırken, "ile" nesneyle birlikte gerçekleşen eylemleri ifade etmek için kullanılır.